Om dit perfecte eilandje te bereiken, hard als marmer en
vaag als de oneindigheid, moet men de branding van Piazza dei
Cinquecento en van Piazza Vittorio achter zich laten laten en de onstuimige stroom van Via Giolitti afzakken, varend
langs de pier van station Termini, met
de ogen gericht op de ronde toren die daar verderop oprijst, hoog als een
vuurtoren. Precies daar tegenover, voor de tunnel, drijft het kerkje van Santa
Bibiana, van binnen gerenoveerd tussen 1625 en 1627 door Gian Lorenzo Bernini in
opdracht van paus Urbanus VIII. Het is de eerste architectuuropdracht van
Bernini en het is interessant, maar het is binnen, in een nis achter het altaar,
alwaar we het werk vinden dat ons de adem beneemt.
De beeldhouwwerken van Bernini die in Rome staan zijn
wereldwijd bekend, de heidense meesterwerken van het Borghesemuseum en de mystieke
beelden van de Heilige Theresa en de zalige Albertoni: maar bijna onbekend is
deze Santa Bibiana, een jonge en beeldschone martelares, voor altijd gevangen
in de puurheid van het marmer. Ze staat op haar voeten, zacht leunend tegen een
zuil: een hand houdt een gouden palmtak omhoog, symbool van het martelaarschap,
en de andere is open en opgericht, als verwijzing naar gehoorzaamheid aan een
hogere macht. Ook haar tedere gezicht is gericht naar de hemel, en haar lichtgebogen
hals doet denken aan die versregel die zegt: “De sandelboom parfumeert ook de
bijl die hem omkapt”. Maar het is in het gewaad waar de barokke inspiratie van
Bernini zich manifesteert. Er bestaat op de wereld geen strijkijzer, geen
rationele gedachte die de ontelbare kreukels van die mantel kan gladstrijken: het
is een gekrioel van rondingen en draperieën, een labyrint van stof dat duizend
keer om zichzelf is gewikkeld, en bedenken hoeveel ruimte het zou innemen als
het zou worden uitgespreid gaat niet. Misschien zou de stof elke hoek van de
stad bedekken, zou die trappen en steegjes omgeven, het universum bekleden. Het
is als het water in de fonteinen van Bernini, kolkend in stralen en vloeibare knooppunten
die de kabbelende eeuwigheid van de tijd condenseren. Zo verrijst het gezicht
van de heilige vanuit de kluwen kleding zoals de obelisk op Piazza Navona
oprijst uit het water van de fontein: het is een onmiskenbare sprong uit de
chaos van de wereld, een loodrechte gedachte die nog in toom wordt gehouden door
het leven.
Marco Lodoli 2005.
Gevonden in augustus 2015.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten