3. Rubens - Chiesa Nuova (p.5-6)

In Rome storten de barokke kerken zich op je pupillen: hemelen die overlopen van de cherubijnen en heiligen, uitspansels afgeladen met figuren die zich vastgrijpen aan wolken, er zijn massa’s afbeeldingen bedacht om te verbazen en om te vertellen dat het leven een wonderbaarlijk theater is waar alles zich in evenwicht houdt door een ondoorgrondelijke goddelijke wil. Er valt niets te begrijpen, je hoeft alleen met je mond open te blijven staan bij de raadselachtige pracht van de schepping. Maar wij, kinderen van moderniteit en ontnuchtering, laten ons moeilijk verbazen, we kijken naar die hemelen met het lepe oog van iemand die meent dat hij alles kent en elk spel kan ontdoen van zijn aanzien.

Er is een Romeins eilandje dat een eeuwigdurend wonder in zich houdt: het is een kwestie van naar de kerk gaan, die in de stad vanaf haar bouw altijd de Chiesa Nuova wordt genoemd, aan de Corso Vittorio Emanuele, maar waarvan de echte naam Santa Maria in Vallicella is. Het plein ervoor is onlangs nog heringericht, tussen het gewoonlijke ambtelijke geruzie door, maar daar schenken wij deze keer geen aandacht aan: wij gaan recht op ons doel af en betreden het zeventiendeeeuwse halfduister van het middenschip. Aan het einde, achter het hoofdaltaar, verschijnt een groot doek van Pieter Paul Rubens. Waarschijnlijk is het niet het belangrijkste werk van de Vlaamse schilder, die ook in Rome wel werken heeft gemaakt van groter belang, tenminste bezien vanuit kunsthistorisch oogpunt. Maar voor ons, wij die op zoek zijn naar een verlorengewaande bron van verwondering, is deze schildering duizelingwekkend. Het grote schilderij bevat een kleiner schilderij: een madonna met kind, van een gouden lijst voorzien en in de lucht gehouden door een zwerm engeltjes. Andere engelen bewonderen van onder af het opstijgen van dit wonderbaarlijke icoon. Maar hier eindigt het nog niet: elke ochtend op hetzelfde tijdstip wordt dit icoon omhooggehaald, zoals een raampje van een adventkalender en daarachter verschijnt een nog oudere madonna met kind, een heilige afbeelding waaromheen de hele kerk is gebouwd. Een schilderij met daarin een schilderij met daarin een schilderij. Het is als een begin van een opsomming die tot het oneindige doorgaat; een bewonderenswaardig stuk steen brengt ketsend op het water van eeuwen het mysterie van het moederschap bij ons, minuscule modderpoelen, klettert in onze verbaasde blikken en gaat verder.

Marco Lodoli 2005.
Gevonden in 2012.